Mary Beard 'SPQR' Recenzja-Mechaniczna Kulturacja

Na temat Starożytnego Rzymu powstało setki różnego rodzaju publikacji. Można mieć wrażenie, że to co miało zostać powiedziane na ten temat już już dawno zostało. Rzeczywistość okazuje się jednak całkiem inna, a to za sprawą książki Mary Beard SPQR, w której autorka rzuca nowe spojrzenie na ten fundament zachodniej cywilizacji.

Mary Beard jest profesorem filologii klasycznej w Newnham College Uniwersytetu Cambrige oraz członkinią Akademii Brytyjskiej, a także Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk. Polscy czytelnicy mogą pamiętać jej bestseller Pompeje. Życie Rzymskiego Miasta, wydanego nakładem Domu Wydawniczego Rebis i uhonorowanego nagrodą Wolfsona.

SPQR to skrót oznaczający Senatus Populus Que Romanus (senat i lud rzymski). W ten sposób rzymianie określali swoje państwo. Nadanie takiego tytułu swojej publikacji przez Beard jest bardzo celne, bo już na początku definiuje nam z czym możemy mieć do czynienia. Na pewno nie jest to kolejna książka mająca na celu pokazanie nam wielkości Rzymu i wydarzeń od powstania Imperium do upadku. Takie informacje możemy wyczytać sobie choćby w Wikipedii. Autorka prezentuje przede wszystkim mechanizmy władzy i zależności. Wydarzenia ukazuje przez pryzmat przyczyn, ale co najważniejsze - także skutków. Postaci ukazane są z perspektywy podejmowanych przez siebie decyzji.

Autorka przedstawia rzymską historię, temu nie można zaprzeczyć. Nie serwuje jednak chronologicznie ukazanych wydarzeń. W sumie to swoją opowieść zaczyna od roku 63 B.C., od konfliktu Cycerona i Katyliny, czyli jakieś sześćset lat od założenia miasta. Opowieść ta perfekcyjnie oddaje mechanizmy i zależności panujące w Starożytnym Rzymie. Dzięki temu czytelnik może sobie wyobrazić jak w tamtym okresie funkcjonowała około milionowa metropolia. Co jednak ciekawe, to co wtedy było istotne, nadal takie pozostało. A więc walka o władzę, spiski, knowania, a nawet zapędy rewolucyjne i zamachy terrorystyczne. Jeżeli spojrzymy na europejską najnowszą historię wszystko to możemy dostrzec.

Jednak nie tylko złe rzeczy przejęliśmy od Starożytnych Rzymian. Po dzień dzisiejszy kultura rzymska odgrywa wielką rolę będąc inspiracją dla wielu twórców na przestrzeni całych stuleci. Podział administracyjny imperium rzymskiego dał podwaliny pod geografię polityczną współczesnej Europy. Londyn jest stolicą Wielkiej Brytanii bo Rzymianie uczynili go stolicą swoje prowincji. Rzym przekazał w spadku koncepcje wolności i postaw obywatelskich, ale także wyzysku społeczeństwa i podstaw polityki. Wiele powiedzeń z historii weszło do kanonu powiedzeń i przysłów, jak choćby: "Nie wierzcie Grekom przynoszącym dary".

Nie można oczywiście powiedzieć, że autorka opisuje ogólniki i nie odnosi się do konkretnych wydarzeń czy osób. Można jednak odnieść wrażenie, że historia sama w sobie nie jest dla Beard najważniejsza. Wiele rzeczy omawianych jest przez pryzmat rzymskiej kultury, polityki wojskowości i religii. Opisuje i ukazuje ważne nawet w dzisiejszych czasach zagadnienia, jak demokracja, społeczeństwo, konflikty polityczne i spory religijne. Rozprawia się z niektórymi mitami i półprawdami na temat Rzymu, a robi to w sposób intrygujący, stawiając mnóstwo pytań, ale dając także wiele odpowiedzi.

SPQR to naprawdę świetna monografia, która wciągnie nie tylko zagorzałych fanów historii. Beard napisała naprawdę świetną książkę, która każdemu pozwoli przybliżyć sobie historię Starożytnego Rzymu i pokazać mechanizmy jakie wtedy działały i jaki wpływ Imperium rzymskie miało na losy całej Europy. Jest to świeże spojrzenie na przeszłość i podwaliny współczesnej cywilizacji. Polecam.

--Tomasz Drabik